Fethiye’de pek çok esnaf enflasyondan ve maliyet artışlarından oldukça dertli. Hazır konfeksiyon özellikle terzi esnafını çaresizliğe iterken, ayakkabı fiyatlarının artması ayakkabı tamircilerinin işini arttırdı. Ancak, konut ve işyeri kiralarının artması da küçük esnafları çaresizliğe iterken, çay ocağı işletmecileri de çay, şeker ve diğer maliyetlerin artmasından dolayı müşteri kayıpları yaşadı. Fethiye’de meslek ve genel sorunları sorduğumuz küçük esnaftan aldığımız cevaplar hemen hemen aynıydı.
“Giderler Arttı”
Fethiye’nin Tarihi Paspatur Çarşısı girişinde 20 yıldır çay ocağı işletmeciliği yapan Cemil Karadayı ile Türkiye ve Fethiye ekonomisini konuşurken, şeker ve çay fiyatlarının artmasıyla müşteri azalması olup olmadığını sorunca “Müşterilerimiz genellikle çevremizdeki esnaflar. 20 yıl önce 1 bardak çay fiyatı 20 kuruştu. Şimdi 5 TL’den satıyoruz. Esnaflarımızın çoğu abonelerimiz alım gücü oldukça azaldığı için abonelerde de azalma oldu. Arka arkaya 3 kez zam yapmak zorunda kaldık. Bazı esnaflar kendileri çaycı çalıştırmaya başladı. Bazıları da işletmelerinde kendileri ‘sallama çay’ yaparak alışverişi azalttı. Fakat fiyat arttığı için bizim emeklerimiz yine aynı oranda seyrediyor. Gelirimizde bir azalma yok ama giderler arttı. ”dedi. Fethiye’nin en önemli sorunlarını sorduğumuzda çay ocağı işletmecisi Cemil Karadayı “Fethiye körfezinin temizlenmesi lazım. Körfezimizi temizlettireceğiz demişlerdi büyüklerimiz. Hala temizlenmedi. Ayrıca kordon boyundan denizi de göremiyoruz. Tekneler sıralanmış vaziyette. Denizi görebilmek için en yakın Aşıklar Tepesi’ne mi çıkmak gerekiyor. Yat çekek yeri yapılıp tekmeler oraya taşınmalı ve denizi görebilmeliyiz. Körfez kirliliğini Fethiye Belediyesi mi büyükşehir mi yoksa devlet mi temizleyecek. Kim yapacaksa bir an önce başlanıp bitirilmeli. Dünyanın gözbebeği Fethiye’yi tanımayan yok. Seçimlerin tarihi de açıklandı. Sandığın bir an önce gelmesini 4 gözle bekliyoruz.” derken çay ocağındaki megafondan çay servisi için alarmlar çalınınca ‘Hayırlı işler’ dileyerek yanından ayrıldık.
“Hazır Konfeksiyon Bizi Bitirdi”
Turizm ve tarım kenti Fethiye’de yarım asırdan bu yana terzilik mesleğini sürdüren 73 yaşındaki Musa Karaca, Fethiye’nin 50 yıllık mazisini her yönüyle bilen bir sima. Çarşı Caddesi’ndeki dükkânında tek başına elbise tamir işi yaparken rastladığımız Musa Karaca, “Hazır konfeksiyonların çıkmasından bu yana terzilik mesleği bitti. Ben eskiden 5 kalfa çalıştırıyordum. İşi yetiştiremiyorduk. Yılda en az 50 takım elbise dikerdik. Şimdi kalfa da bulamaz olduk. Hazır konfeksiyon bizi bitirdi. Eski terzi olduğum için yine de eski müşterilerimden bazılarının işini alabiliyorum. Daha çok biraz kilolu kişiler kendine göre hazır elbise bulamadığı için bana diktiriyorlar. Şu anda daha çok tamir işi geliyor. Biz terziler genelde tamir işi yapıyoruz. Bizim diktiğimizi 5 sene giyebilirler ama hazır elbiseyi ancak 1 yıl giyebilirler. 1,5 – 2 bin TL’ye takım elbise dikiyoruz. Kumaşı ile beraber 3 bin lirayı buluyor. Ekonomi şu anda iyi değil. Fiyatlar yerinde durmuyor. Aldığım işi yarın 2 misli artıyor. Ancak, ne arasak bulabiliyoruz. Eskiden aradığımızı bulamıyorduk. ”dedi. Fethiye’nin en önemli sorunu trafik ve geçim derdi diyen Musa Karaca “Özellikle gençler işsiz. Ne yaparım da geçim yapabilirim. İş bulabilirim diye düşünüyorlar. Fethiye’de ayrıca sahilden gelip giderim. Hemen her gün yürüyüş yaparım. Teknelerden denizi göremiyoruz. Bu tekneler bir an önce yat çekek yeri yapılıp oraya taşınmalıdır. Bir başka sorun da biz eskiden Fethiye Limanı’nda yüzerdik. Şimdi aşırı kirli olduğu için yüzülmüyor. Bir an önce devletimiz ve büyükşehir belediyesi proje üretip körfezin temizliğini gerçekleştirmelidirler. ”şeklinde konuştu.
“Fethiye’de Kira Fiyatları Uçtu”
Fethiye’nin Dispanser Caddesi’nde küçücük bir dükkanda harıl harıl ayakkabı tamiri yapan 20 yıllık tamirci Tunahan Uysal ile karşılaşıyoruz. Dükkânındaki 1 hafta içinde yetişmesi gereken ayakkabı ve valiz tamiratlarını gösteriyor. Valizlerin daha çok ilçeye gelen Rus ve Ukrayna uyruklu vatandaşların valizleri olduğunu söylüyor. Ayakkabı ve çizme tamiratlarının ise, son günlerde ayakkabı fiyatlarının artmasından kaynaklanıyor. Birkaç bot gösterip “Bunların yeni fiyatı en az bin TL. Tabanı değişecek. 100 TL ile çöpe gitmesi önleniyor. ”dedikten sonra Tunahan Uysal çayından bir yudum alıp “Alım gücü düştüğü için insanlar otomatikman elindeki var olan ayakkabıları kaybetmemek için tamire getiriyor. Gün kısa başka çalışacak eleman yok iş çok işlerimiz güzel. Ayakkabı fiyatlarının artması bizim işimizi arttırdı. En düşük ayakkabı 500 TL. İyi bir ayakkabı ise bin TL. Elimizdekinin kıymetini bilmek lazım. Aynı durumu biz 1990 yıllarında da babamın yanında çırakken yaşamıştık. Ancak o yıllarda çırak bulunuyordu. Şimdi bizim mesleği yapan oldukça az. Tek başıma çalıştığım için yoğunluktan zorlanıyorum. Rusya- Ukrayna savaşı nedeniyle gelen vatandaşlar da daha çok valiz ve çizme tamiratı yaptırıyor. Rus ve Ukrayna’lı vatandaşların gelmesi Fethiye’de kira fiyatlarını uçurdu. Bizim gibi azınlıkta kalmış ayakkabı tamircisi ve terziler için ya cami çevresinde ya da DSİ kanalı üzerinde işyerleri oluşturulup biz küçük esnaflara kiralanmalıdır. Bizim için en önemli sorun kira fiyatlarının artmasıdır. ”diye konuştu.